بابەتەکان

جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– به‌خوا تۆ گوناهی خانم گیان –

به‌خوا تۆ گوناهی خانم گیان…

 

 

من هه‌رگیز نه‌مزانی

له‌ کوێوه‌ هاتووی و چۆن چۆنی

خۆت خسته ‌نێو گه‌رووی ته‌نووره‌ی گێژاوی ژیانم؟!

له ‌مندا چیت دیوه؟

چیت کرده ‌به‌هانه؟

به‌خوا تۆ گوناهی خانم گیان!

گوڵێکی سه‌ر تۆپی سه‌رتاپا جوانی

نازانم چۆن دڵی به‌ خۆیدا ناسووتێ

نێو جه‌رگه‌ی شۆره‌کات ئه‌کا ئینجانه؟!

هۆ کۆتره‌برجیله‌ی نه‌خشین باڵ

ئه‌م ناوه‌ سه‌رانسه‌ر ئاگره ‌و

تۆ به‌رگه‌ی جه‌هه‌ننه‌م ناگری

بڕوانه ‌قه‌ڵاکه‌ت ڕووخاوه…

خاپووره، شێواوه ‌هێلانه!

بانگه‌شه‌ی به‌هه‌شتم مه‌که…مه..

ناتوانم ئه‌م پیره‌دۆزه‌خه ‌جێ بێڵم

ده‌ردی من ده‌ردێکی گرانه

له‌ هه‌رلا ‌بڕوانی ‌هه‌ر ده‌رده

«نازانم ئه‌م که‌وا ڕزیوه‌م

به‌ کامه‌ لقێکی شه‌وگارا هه‌ڵواسم…!»

له ‌نێوانی ئاسمان و زه‌ویدا، سه‌راوێز کراوم

به‌خوا تۆ گوناهی خانم گیان!

ده‌ستت له ‌شاقه‌لی ئه‌م که‌وا سووتاوه‌ی من به‌رده.

 

2/1/1387 – March 21, 2008

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– سه‌مبول –

سه‌مبول

 

 

له ‌ڕە‌وتی مێژوودا

هێندێ که‌س

ده‌بن به ‌ئو‌ستووره ‌و

سه‌مبولی به‌رخۆدان

وه‌ک شێخ و

بارزانی و

پێشه‌وا؛

هێندێ ناو

ده‌بن به ‌ڕە‌مز و ڕاز

وه‌ک به‌رده‌قاره‌مان

ئاراز و

چوارچرا.

 

10/12/1384 – March 1, 2006

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– یادگار –

یادگار

 

 

لە داوەتی کچ و کوڕێکی پێشمەرگە

ئەنگووستیلەیەکیان ھێنا بۆ قامکی زاوا

وتیان ھانێ!

لە ئەنگوستی چکۆلەتی کە

زاوا وتی: نا، لە قامکی چکۆلەی ناکەم

دۆشاومژە بۆ کلکەوانە شیاوە

چونکە ئەم قامکە پیرۆزە

لە سەر زیتەی تفەنگەکەم

بە ھەزاران داگیرکەری خاکی نیشتمانی ڕاو ناوە!

بووکیش وتی:

منیش تارای سەرم دەبێ

تان و پۆکەی چنراو لە کاڵای ڤیان بێ

دیواخەکەم

یادگاری قازی محەمەد

ئاڵای بەرزی کوردستان بێ!

 

١٠/١٠/١٣٨٤ – January 30, 2006

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– بیستوومه‌ ده‌ڵێن… –

بیستوومه‌ ده‌ڵێن…

 

 

بیستوومه‌ ده‌ڵێن

هه‌ندێ له‌ پێشمه‌رگه‌کانی ئه‌یلوول

ئیختیار و په‌ک‌که‌ته

له‌ به‌ر مه‌یخانه‌کانی شاردا

ڕیشۆڵه ‌و پاقڵه ‌ده‌فرۆشن

هه‌ندێ له‌ مستشاره‌کانی پێشوو

بۆ کورسی به‌تاڵی په‌رله‌مان و مێزی وه‌زاره‌ت

له‌گه‌ڵ سه‌رانی حیزبه ‌شۆڕشگێڕەکاندا

مامڵه ‌ده‌که‌ن و چه‌ک و شیر له ‌یه‌کتر ده‌کێشن!

 

بیستوومه‌ده‌ڵێن

سمه‌ی ئه‌حه‌ڕە‌ش

پێشمه‌رگه‌ی ئه‌یلوول و گوڵان

که ‌هێشتا چه‌ند تیکه ‌لوغم دوو گولله‌ی

له ‌نێو جه‌سته‌دا ماوه

کراوه ‌به ‌حه‌ره‌سی به‌ر ده‌رکه‌ی ماڵی ئه‌کره‌می حاجی موشیر؛

ئه‌کره‌می حاجی موشیریش هێشتا

جێگه‌ی ئه‌و میداڵیۆمانه‌ی ماوه

که ‌دیکتاتۆره‌ زێڕە‌که‌

له‌ ده‌سخۆشانه‌ی ئه‌نفالی هه‌فت هه‌شت هه‌زار بارزانی و

کوێرکردنی چه‌ند کانی و سووتانی چه‌ندان دارستان

له‌ به‌ربه‌رۆکی داوه

 

بیستوومه ‌ده‌ڵێن

نازانم دایک، یان خۆشکی مامه‌ریشه

له‌ شه‌قامه‌کانی سلێمانیدا سواڵی ده‌کا

یاخوا درۆ بێ، به‌ڵام ئه‌گه‌ر ڕاسته

ئاخۆ ئه‌و مه‌سئووله‌ شۆڕشگێڕە ‌داناڕزێ

وا خه‌ریکه ‌هه‌ر ڕۆژە ‌و

یه‌ک له ‌ئاسکه ‌وه‌حشه‌کانی ده‌شتی

شاره‌زوور ماڵی ده‌کا.

 

27/8/1384 – December 18, 2005

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– ته‌نیایی –

ته‌نیایی

 

 

له ‌ئاسمان له‌عنه‌ت و ڕقی خوا ده‌بارێ

له ‌زه‌وی دووپشک و مار ده‌ڕوێ

داڵده‌یه‌ک شک نابه‌م

جگه‌ ناو خه‌ڵوه‌تی ڕۆحی خۆم!

من ماران‌گه‌سته‌م و

ته‌وقێکی غه‌زه‌بم

له ‌ئاده‌م به ‌میرات ماوه!

هه‌ست ده‌که‌م

له ‌جنسی ئه‌م خاک و خه‌ڵکه ‌نیم

زمانی باڵنده ‌و دار و به‌رد ده‌زانم

به‌ڵام که‌س له‌ زمانی من ناگات

گه‌یشتوومه‌ ته‌نیایی جیهان و

ته‌نیایی خۆم به ‌جێ هێشتووه!

له‌ودیوی ئه‌م ژووره ‌تاریک و ته‌نگه‌وه

مارێکی قه‌ترانی، پاپۆکه‌ی به‌ستووه

ژنان هه‌ر نه‌مامی داره‌ سێو ده‌چێنن

ئاده‌م له ‌نێوانی به‌هه‌شت و دۆزه‌خدا دڕدۆنگه

ئه‌هریمه‌ن شکۆفه‌ی سێوی بۆ ده‌هاوێ

قابیل یه‌ک له‌ دوای یه‌ک

هه‌ر ته‌رم ده‌نێژێ!

ئێمه‌گشت

له‌ نوتفه‌ی قابیلین!

تاوانی ئاده‌م و فریوی شه‌یتان و

شه‌هوه‌تی حه‌وامان له‌ کۆڵه

ده‌عبایه‌ک ده‌روونم ده‌کۆڵێ

ده‌نگی پێی ده‌بیسم

خرته‌خرت، خه‌ریکه

مێشک ده‌جوێ، دڵ ده‌خوات

هه‌ر نزیک ده‌بێت و نزیکتر

نازانم له ‌رۆحی خۆمه‌وه

‌په‌نا بۆ کوێ ببه‌م

وه‌حشه‌ت له‌ ژیانم، په‌نجه‌ی هه‌ڵپێکاوه

داڵده‌یه‌ک شک نابه‌م

له‌ ئاسمان له‌عنه‌ت و له ‌زه‌وی مار ده‌ڕوێ.

 

12/3/1387 – June 1, 2008

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– ئاوێنه –

ئاوێنه

 

 

کاتێ له ‌نێو ئاوێنه‌دا،

ڕوخساری خۆی ته‌ماشا کرد

به‌و تاوانه‌ی،

ئه‌هریمه‌نی نیشان ده‌دا،

ئاوێنه‌که‌ی،

وردوخاش کرد.

ئاوێنه‌که…

بوو به ‌سه‌ت له‌ت

ئه‌م ڕاچه‌نی

سه‌ت ئه‌هریمه‌ن

له ‌نێو له‌ته ‌ئاوێنه‌دا

پێده‌که‌نی!

 

ورمێ

18/1/1387 – April 6, 2008

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– شیعر و تفه‌نگ –

شیعر و تفه‌نگ

 

 

ئاخۆ له ‌سه‌ر سینگی دوژمن

زامی شیعر بێ‌ده‌رمانه‌

یا هی تفه‌نگ؟!

ئاخۆ له‌ تارمایی ژینا،

برووسکه‌ی گولله

یان بڵێسه‌ی پشکۆی شیعر

ئه‌شڵه‌قێنێ شه‌وی بێده‌نگ؟!

له ‌کازێوه‌ی ته‌نگه‌به‌را

تێگه‌یشتم

شیعر و تفه‌نگ، دوو هاوپشتن

که‌چی بینیم،

شاعیرێک و پێشمه‌رگه‌یه‌ک،

ده‌ستیان له ‌یه‌ک که‌له‌بچه‌دا

به‌ره‌و مردن ده‌ڕۆیشتن!

 

1380 – 2001

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– شه‌وێکی ئه‌بوونه‌واس –

شه‌وێکی ئه‌بوونه‌واس

 

 

چه‌ند که‌سێکی سه‌وداسه‌ری ئاواره‌ی ئه‌م جیهانه ‌بووین!

له‌ که‌ناری دیجله‌ی چاو به‌گریانه‌وه

شێخی باده‌ کووره‌ی زیکری پێ به‌ستبووین.

شاری به‌غدا له ‌خه‌ودا بوو

چه‌ند ده‌روێشێکی ئاواره‌ و ده‌رکراو

له‌ دۆزه‌خستانه‌کانی ئه‌م دنیا و

من و سمکۆ و ئه‌بوونه‌واس

ده‌ستی دیجله‌مان گرتبوو

به‌رامبه‌ری شێخی باده

ئه‌و ناوه‌مان گشت کردبوو به ‌زیکرستان!

له‌وبه‌ر دیجله

حه‌للاج هه‌ر به ‌سێداره‌وه ‌سه‌مای ده‌کرد

ڕۆحی شێت و یاخیی ئێمه‌ش، بۆ هه‌ڵفڕین

بۆ گه‌یشتن به‌ چاره‌نووسه‌که‌ی حه‌للاج

خواخوای ئه‌کرد!

شێخی باده‌ د‌ە‌یرووژاندین

هه‌تا ده‌هات، کووره‌ی زیکره‌که‌مان گه‌رم و گه‌رمتر ده‌بوو!

ده‌روێشه‌ ئاواره‌کان و ئه‌بوونه‌واسی سه‌رخۆش و سمکۆی مه‌ست و

منی یاخی له خۆم و خوا

یه‌خه‌ی گه‌ردوونمان گرتبوو

دیجله‌ی فێ‌گرتووش شڵپ و هۆڕ

نازانم بۆ کوێنه ‌ئه‌چوو!

شاری به‌غدا له‌ خه‌ودا بوو…

شێخی باده، به ساقییه‌تی ئه‌بوونه‌واس

هێنده‌ زیکری پێکردبووین

هووهوومان تا لای خه‌ڵیفه ‌و لای خوا ئه‌چوو

شه‌ومان شکاند

شێخی باده ‌بوو به ‌تیشک و

زوڵمه‌تی نێو ده‌روونمانی ڕوون کرده‌وه

دیجله ‌به‌ هاژەهاژ

سه‌ری هه‌ڵگرتبوو

ده‌روێشه‌کانی خانه‌قای غه‌ریبستان

ماڵاواییان لێکردین و

ئه‌بوونه‌واس ڕۆچووه نێو دڵی عاشقی نه‌سره‌وتم

سمکۆ خه‌وت و

منیش ته‌نیا

سه‌رخۆش سه‌رخۆش

به ‌له‌تر و لار

به‌ره‌و ژێر داره‌که‌ی حه‌للاج وه‌رێ که‌وتم!

 

1/2/1379 – April 20, 2000

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– نامه‌یه‌کی تامه‌زرۆ –

نامه‌یه‌کی تامه‌زرۆ

 

 

گیا‌نه‌که‌م!

له‌مێژە‌ نامه‌م بۆت نووسیوه

هه‌زاران دڵۆپه‌ فرمێسکی فیراقی تێدایه!

له‌مێژە ‌ئه‌م نامه

تامه‌زرۆی سه‌فه‌ره

چه‌مه‌ڕای ته‌ته‌ره

به‌ڵام هه‌ر ئه‌سیری نێو دوو تۆوی دیوانه‌شیعرێکی شه‌یدایه!

کۆتری نامه‌به‌ر!…

ئاخ زامی سه‌ر د‌ڵم کولاوه

هه‌زاران کۆتری نامه‌به‌ر

که‌وتنه سه‌ر ده‌ستڕێژی ڕاوچی و

هه‌ر هیچيان نه‌ماوه!

گیا‌نه‌که‌م!

هه‌رچه‌ند لێت نزیکم

به‌ڵام ئه‌و

«بستۆکه‌ی که ‌ناوی سنووره!»

وه‌ک شووره‌ی قه‌ڵای دێو

بوو به ‌له‌مپه‌ری دڵداران

سه‌گانی یانیگر بۆسه‌یان داناوه

نێو دڵ و نێو گیرفان بۆن ده‌که‌ن

زه‌وین و ئاسمان بۆن ده‌که‌ن

بۆنی عه‌شق ببیسن، هار ده‌بن

خۆ ئێمه‌ش عه‌شیره‌ی عاشقان

نا‌مه‌ش گه‌ر بنووسین

وشه‌کان هه‌موو هه‌ر له ‌عه‌شقن

به‌ڵام هه‌ر سه‌رئه‌نجام

ئه‌م نامه ‌خه‌مباره ‌ده‌نێرم

بهێڵه ‌با وه‌رزی بێده‌نگی ته‌واو بێ

خه‌وی ئه‌م بناره ‌بشێوێ

هه‌ڵۆکان به‌ره‌و شاخ بێنه‌وه:

نامه‌که‌ ده‌سپێرمه ‌هه‌ڵۆیه‌ک بۆ لای تۆی بهێنێ!

ده‌خیله، نه‌هێڵی

هه‌واڵی هاتنی هه‌ڵۆی شاخ

بگاته ‌گوێچکه‌ی قه‌ل

با شاخیش هه‌میسان

دڵی هه‌ڵنه‌قرچێ!

گیا‌نه‌که‌م!

شه‌قام و مه‌یخانه‌ی ئه‌م غه‌ریبستانه‌م

پڕ کردووه‌ له ‌ناوت

هه‌موویان ده‌زانن

هه‌رچه‌نده‌ کوڕی شاخ

پڵینگی لێڕه‌وار

وه‌ک به‌وری پێده‌شتم

به‌ڵام من لێره‌دا دڵته‌نگم

ئه‌م قه‌ڵای هه‌ولێره ‌و عه‌شقێکی ئاورین ڕایگرتووم

ئه‌گه‌ر نا، تا ئێستا

حه‌ژمه‌تی فیر‌اق و غه‌ریبی ده‌یکوشتم!

 

هه‌ولێر

22/12/1378 – March 12, 2000

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– ئێواره‌ی غه‌ریبستان –

ئێواره‌ی غه‌ریبستان

 

 

ئێواران غه‌م دێت و له ‌ده‌رکه ‌ده‌دا. له ‌په‌نجه‌ره‌وه ‌هه‌ڵدێم. ده‌ڕۆم خۆم له‌نێو شووشه‌ی باده‌دا بشارمه‌وه! که‌چی ده‌بینم غه‌م پێش له‌ من له‌سه‌ر کورسیی به‌رامبه‌رم دانیشتووه‌ و چه‌مه‌ڕایه! ده‌ست له ‌ملم ده‌کا و ده‌ڵێ: دڵنیا به، من وه‌ک شادی بێ‌وه‌فا نیم! هه‌ر له یه‌که‌م ڕۆژی ژیانته‌وه‌ له‌گه‌ڵتدا بوومه ‌و هه‌تا دوا‌ڕۆژ به‌ جێت ناهێڵم! هه‌ڵده‌ستێ و ڕۆ ده‌چێته ‌نێو شووشه‌ی باده‌که‌وه. ده‌یخۆمه‌وه ‌و تک تک له‌ چاوه‌کانمه‌وه ‌داده‌چۆڕێ و دیسان ده‌گه‌ڕێته‌وه ‌لام و به‌رامبه‌رم داده‌نیشێ.

ئێواران، دڵم پڕخورپه‌تر و چکۆله‌تر له‌ دڵی په‌ڕه‌سێلکه ‌کۆچه‌رییه‌کانه.

شه‌قامه ‌قه‌ره‌باڵغه‌کانی هه‌ولێر پڕن له ‌ته‌نیایی و «مه‌چکۆ»ش ته‌ژی له ‌ریا و قسه‌ی پشته‌مله‌یه؟

ئێواران، نازانم سه‌رم بۆ کامه‌ شوێن هه‌ڵبگرم، نه‌ختێ له‌م غه‌ریبستانه‌ دوورم بکاته‌وه! مه‌یخانه‌کانیش لێواولێوی خه‌م و فرمێسکن.

ئێواران هه‌موو غه‌ریبه‌کان دێن و له ‌به‌رامبه‌ر شێخی باده‌دا پرچ و قژی خه‌مه ‌درێژ و پرش و بڵاوه‌کانیان ده‌که‌نه‌وه‌ و کووره‌ی زیکرێکی پڕ له‌ جه‌زم و حاڵ ده‌به‌ستن.

ئێواران سواری ئه‌سپێکی تیژپا ده‌بم و به ‌قاچاخه‌ڕێیه‌کانا له‌ سنووره ‌ده‌ستکرده‌کان ده‌په‌ڕێمه‌وه ‌و له‌پڕ باوه‌ش به‌ خۆشه‌ویسته‌کانمدا ده‌که‌م و پڕمه‌ی گریان به‌ر بینگم لێ ده‌گرێ.

ئه‌گه‌ر «ئیسماعیلی به‌رزنجی» جڵه‌وەی ئه‌سپه‌که‌ نه‌گرێ و ده‌نگم نه‌دا… ئاخ!

ئاخ ئیسماعیلی به‌رزنجی!… ئه‌سپه‌که ‌سڵ ده‌کا و ده‌مگڵێنێ و ده‌بینم:

له ‌باخچه‌ی مه‌یخانه‌یه‌‌کدا دانیشتووم و گه‌یشتوومه ‌سنووری دوایین پێک.

 

 

ئێواران

نازانم بۆچی هه‌ر ئێواران

شاعیر و عاشق و دێوانه

ئۆقره‌یان لێده‌بڕێ

دنیایان لێ ده‌بێ به ‌پێسته‌ چۆله‌که ‌و

حه‌ز ده‌که‌ن، له ‌خۆیان یاخی بن

به‌ره‌و ‌ڕووی،

گه‌ردوون و گشت جیهان ڕاپه‌ڕن!

ده‌بن به ‌ئاگر و

بڵێسه‌یان کۆڵه‌که ‌ده‌به‌ستێ

هه‌ربۆیه‌ ئێواران

خۆیان به‌ مه‌یخانه‌ ده‌گه‌ێنن

که ‌به ‌مه‌ی کوڵ‌وکۆی ده‌روونیان خامۆش که‌ن!

به‌ڵام مه‌ی، وه‌کووو نه‌فت

ئاگره‌که‌ خۆش ده‌کات!

ئێواران،

وه‌کوو مار

دڕکه‌زێ خه‌فه‌ت و په‌ژاره‌ی غه‌ریبی

کاژم پێ ده‌خات و

جامه‌ی پڕ فریو‌ی ڕۆژانه ‌تووڕ ده‌ده‌م!

ده‌بمه‌وه‌ خودی خۆم

جه‌لالی مه‌له‌کشای ڕووت و قووت

دڵه‌که‌م ده‌خه‌مه ‌سه‌ر له‌پ و

له ‌ژێر تیشک چلچرای باده‌دا

هه‌موو که‌س ده‌مبینێ

چۆناوچۆن ده‌سووتێم!

دڵداره‌ دووره‌که‌م!

ئه‌ی ژنه ‌خه‌مناکه ‌دوازده‌ساڵ بێوه‌که‌م!

من هه‌ڵۆی یاخی بووی کوێستانم

هاکا له‌م ڕۆژانا، گولله‌یه‌ک

دڵه ‌پڕ ژانه‌که‌م وێران کات

ئه‌زانم به‌ جێگه‌ی سه‌رسینگی نه‌رمی تۆ

به‌ گولله‌ی تفه‌نگێکی تیرۆریست

چیمه‌نتۆی شه‌قامی ئه‌م شاره

ده‌بێ به‌ سه‌رینم

تۆ خواکه‌ی پێش له‌وه‌ی

خاکی ئه‌م وڵاته ‌خه‌مباره‌ قووتم دا

هه‌ر جارێ

وه‌ره ‌نێو خه‌ونێکی ئاڵۆزم!

 

13/6/1379 – September 3, 2000

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha