گه‌مارۆ
به ده‌ورما
دیواری ئاسن و پۆڵایان کێشاوه
سه‌ربان و به‌ر ده‌رکه
ته‌نانه‌ت له سه‌ر ڕێی خه‌یاڵما
چاودێریان داناوه
به‌ڵام شیعر
بۆ سه‌فه‌ر
له چاودێر ناپرسێ
ئه‌شقیای کوێستانی خه‌یاڵه و
له‌سوڵتان، له خونکار، له جه‌للاد
ناترسێ
شیعری من
هاواری ئه‌وینه و
شووره‌ی ئه‌م قه‌ڵایه کون ده‌کا
له سه‌دان ده‌رکه‌وه ڕە‌ت ده‌بێ
به‌ده‌ستی دڵداری خۆی ده‌گا!
20/6/1373 – September 11, 1994
جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
گازنده ٢
دیسان کرمی بوختانکه‌ری نێو مۆبالی ده‌متان که‌وته مه‌رگه‌نووزه
ئێوه چین من بتاندوێنم
هێنده چووکن
ته‌نانه‌ت به مێرووله‌تان ناشوبهێنم
من شاعیری دڵی خۆمم
چیتان ده‌وێ به‌رماوخۆران
بۆ چه‌قۆتان هه‌ڵگرتووه
سینگی شیعره‌کانم بدڕن!
ئاگادار بن، له‌م بێشه‌دا شێر خه‌وتووه
که‌م وه‌ک داڵاش
به سه‌ر جه‌سته‌ی ماندووی خه‌م‌ڕێژدا بفڕن
ئێوه چین من بتاندوێنم
من دارێکی باڵابه‌رزم
گه‌رچی تووشی مه‌رگه‌ساتی وه‌رزی ڕە‌شم
به‌ڵام هه‌رگیز
سه‌رم بۆ چی دارکونکه‌ری دنیا هه‌یه دانانه‌وێنم
وه‌کووو تانه که‌وتوومه سه‌ر گلێنه‌ی چاوتان
هات‌وچۆم وه‌ک خه‌نجه‌رێکه
ڕۆ ده‌چێته نێو ده‌روون و قووڵایی هه‌ست و هه‌ناوتان!
ئێوه چقڵن
سیله‌ی ڕێگه‌ی جێژوان ئه‌گرن
ئێوه به‌کری مه‌رگه‌وه‌ڕن
هه‌ست و ڕۆحی ئه‌وینداران بریندار ئه‌که‌ن
بێژگه خۆتان که‌س ناناسن
له نێوانی گوڵ و دڵدا وه‌ک له‌مپه‌ڕن
من شاعیری دڵی خۆمم
من هه‌ر ئاواز بۆ خۆم و بۆ دڵداره‌که‌ی خۆم ئه‌خوێنم
مشتێ خاکی ده‌شتی عه‌شقم،
به‌ڵام له ئاستی ئێوه‌دا
لووتکه‌م، لووتکه!
ئێوه‌ی ته‌ڵخه‌ک له بنارما وه‌ک چه‌قۆی کول
بۆ ڕووخانی باڵای به‌رزم
به‌ردی خاراو هه‌ڵده‌کۆڵن
منی لووتکه‌ش پێده‌که‌نێم
هێنده چووکه‌ن
حه‌یام ده‌چێ بتاندوێنم.
ته‌ماشا که‌ن…
وێڕای ده‌یان جار که‌وتن و هه‌ستانه‌وه
من هه‌ر خۆمم
وه‌ک جارانی خۆم ئه‌نوێنم
ئێوه‌ش هه‌ر خۆتان ئاسایی
وه‌کووو کرم، بێ‌ده‌ست و پا
ژلێوه‌تان دێ به ناو یه‌کا
بهرهو لووتکه تف ئه‌که‌ن و جنێو ئه‌ده‌ن
منیش له ئه‌و به‌رزانه‌وه
هه‌ر بورکان و بوومه‌له‌رزه ده‌خولقێنم
هێنده چووکه‌ن
حه‌یام ده‌چێ بتاندوێنم
چیتان ده‌وێ؟
بۆچی هێنده ڕۆحی ماندووم ئازار ئه‌ده‌ن؟
نیگایه‌کی ڕۆحی پیسی خۆتان بکه‌ن
ده‌ردی من و ده‌ردی ئێوه جیاوازه
شه‌رافه‌تی ده‌ردێکی خۆم
به گشت ژین و ماڵ و حاڵتان ناگۆڕمه‌وه
ده‌ردی من، ده‌ردی ئینسانه
ده‌ردی ئێوه‌ش زۆر گه‌وره‌یه
به‌ڵام هه‌تا لای گونتانه!
قه‌ڵه‌مێکی تیژ و تووڕە‌م
خۆتان له من بپارێزن
دێڕ به دێڕی نامیلکه‌ی ژیانتان ده‌زانم
من وه‌ک ئێوه خۆم له پشتی ئاوێنه‌وه ناشارمه‌وه
کانییه‌کی به‌ر تریفه‌ی مانگه‌شه‌وم
ساکار و ڕوون وه‌ک ئاسمانم
من گوڵێکم
بتانه‌وێ و نه‌تانه‌وێ
له‌م شۆره‌کاته ڕواوم
ئێوه‌ی دڕکیش ڕق و کینه‌ی هه‌موو دنیآ کۆ که‌نه‌وه
دڵنیا بن… ده‌ستان ناگا
به ترۆپکی به‌رزی ناوم!
ئێوه چین من بتاندوێنم
من شاعیری دڵی خۆمم
من هه‌ر ئاواز بۆ خۆم و بۆ دڵداره‌که‌ی خۆم ده‌خوێنم.
6/7/1372 – September 27, 1993
جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
له سه‌ر شانۆی براکوژی
بڕیار وابوو
ئاکتۆره‌کان
به‌پێی شانۆ، له‌سه‌ر میرات
یه‌کتر بکوژن!
ماوه‌یه‌ک بوو
هه‌موو شه‌وێ
کاره‌ساتی براکوژی
دووپات ئه‌بوو!
پاڵه‌وانی شانۆ هه‌ستا
به‌پێچه‌وانه‌ی ڕیژیسۆر
بهرهو لای چه‌پ که‌وته ڕێگه!
هاواریان کرد…
شانۆنامه‌که تێک مه‌ده
بهرهو لای ڕاست بگه‌ڕێوه
له پشته‌وه په‌لاماری براکه‌ت به!
پاڵه‌وانی شانۆ به‌ڵام
ده‌ستی دایه تفه‌نگه‌که‌ی
به‌ده‌ست‌و‌برد
ماوه‌ی نقه‌ی به که‌س نه‌دا
بهرهو شانۆنووس و کارگێڕ
ده‌سڕێژی کرد
9/11/1375 – January 28, 1997
جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
ژوانی کورده‌واری
گونجێکی تاریک
دوو سێبه‌ری سڵ
له یه‌کتر ئاڵاو
به پسکه‌پسک و هه‌ناسه‌بڕکێ!
ته‌مه‌ننای نیگای دوو چاوی شه‌یدا
کسپه و خورپه‌ی دڵ
کڵپه‌ی ئه‌وین و بڵێسه‌ی ئاگر
ده‌ستێکی له‌رزۆک
مه‌ڕمه‌ڕی سینگ و
له‌ره و ته‌کانی دوو مه‌مکۆڵه‌ی خڕ!
سرته‌ی دوو لێوی تامه‌زرۆی یه‌کتر
تک‌تک ئاونگی عاره‌قه‌ی شه‌رم
له‌سه‌ر په‌ڕە‌ی گوڵ
له‌ناکاو چرپه‌ی پێی ڕێبوارێک و
سڵی ئاسکێک و
کۆڵانێکی پڕ
له زرینگه و بۆنی بازنه و سمڵ!
8/5/1377 – July 30, 1998
جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
قه‌قنه‌س
تاریکه و شه‌وه‌زه‌نگ
گه‌له گورگ
ده‌وریان لێداوم
چرایه‌ک ناسووتێ،
چرای ده‌روونی خۆم نه‌بێ.
ڕوون ناکات ترووسکه‌یه‌ک
ڕێگه‌ی به‌ر هه‌نگاوم!
سه‌گ‌وه‌ڕە و لووره‌ی گورگ
که‌وتوومه نێو بۆسه‌ی چه‌ند جه‌رده‌ی په‌تیاره!
یه‌کێ له‌م بناره
یه‌کێکیان له‌و گرده
یه‌کێ‌تر له‌م دۆڵه
یه‌کێ له‌و که‌ناره!
چرایه‌ک ناسووتێ
باش ڕێگا نابینم
په‌روانه‌ی بێ‌ئۆقره‌م
چه‌واشه‌ی ئه‌وینم
گه‌له‌گورگ
خێڵی سه‌گ
ڕێگه‌یان ته‌نیوم
دانیشم به هه‌وای کام ناکه‌س
هه‌ڵده‌ستم
خۆم ئه‌که‌م به ئاگر
مه‌رگ ئه‌که‌م به گه‌رای ژینی نوێ
وه‌ک قه‌قنه‌س
1371 – 1992
جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
دوو تابلۆی ژیان
-1-
چاوه‌ڕوانین!
هه‌موو کاته‌کانی ژینمان
چاوه‌ڕوانی ڕووداوێکین
ڕووداوه‌کان ڕوو ده‌ده‌ن و
ئێمه هه‌روا چاوه‌ڕوانین!
له‌دایک‌بوون، ڕووداوێکه
مردن ڕووداوێکی دیکه
ژین مه‌ترسی نێوان ئه‌و دوو ڕووداوه‌یه!
-2-
ژیان، خاچێکی گرانه
من، وه‌ک عیسا
بهرهو گردی یاخی‌بوونم
کێشی ده‌که‌م!
یان گاشه‌به‌ردی تاوانه
من وه‌ک سیزیف
له بناری منداڵییه‌وه
هه‌تا لووتکه‌ی مه‌رگی ده‌به‌م!
هه‌رچه‌ند بارم زۆر گرانه و
هه‌زار ساڵه
ئه‌م هه‌ورازه تووشه ده‌بڕم
به‌ڵام شادم
که سه‌رئه‌نجام
له جولجوتای عیشقا ده‌مرم!
1377 – 1998
جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
په‌ری شیعر
بارانێکی لێڵ ده‌بارێ
له به‌ر ده‌رکه‌ی هه‌ڵبه‌ستێکا ڕاوه‌ستاوم
دڵم پڕیه له هه‌نسک و
چاوم ته‌ژی پڕمه‌ی گریان
په‌ری!
ده‌رکه‌م لێ که‌ره‌وه
خه‌م خه‌ریکه دڵم ئه‌خوات، پێده‌که‌نێ
هاکا له‌به‌ر ده‌رکه‌که‌تا
سینگی شه‌ق بێ گوڵ‌خه‌نده‌ران!
په‌ری!
ده‌رکه‌م لێ که‌ره‌وه
دڵم ته‌نگه ده‌خیلت بم
گۆڕی بێ ده‌نگی تاریکه
وه‌ره له ناو باخچه‌ی دڵما بچریکێنه
به‌بێ قام و حه‌یران ده‌مرم!
هاوار نه‌که‌م ئه‌م ئازاره ده‌مخنکێنێ.
په‌ری!
وه‌ک هه‌ور بگرمێنه
سینگه شه‌قاره‌که‌م ته‌ڕ که
سۆزی دڵم دامرکێنه
په‌ری!
ئیمشه‌و دانه‌باری ئاگر ئه‌گرم
تۆ خوا په‌ری! لێم مه‌تۆره
بۆ تۆ پشتم له دنیا کرد
بووم به شاعیر، خۆم ڕیسوا کرد
نه‌مزانی تۆ تۆفانێکی بێ‌ئامانی
ده‌ریایه‌کی بێ‌به‌نده‌ر و خرۆشانی.
من ئه‌مزانی هه‌زاران دڵ
له ته‌نووری تۆفانی تۆدا خنکاوه
من ئه‌مزانی تۆ ئاگری
گیانی هه‌زاران په‌پووله
بۆ گه‌یشتن به سه‌رچاوکه‌ی تیشکی ڕوخسارت سووتاوه!
به‌ڵام هاتم
خۆشه‌ویستی تۆم کرده ڕێی هات‌ونه‌هات
وه‌ک شه‌پۆلێکی نائارام
ڕووم کرده به‌حری کاره‌سات
په‌ری!
ده‌رکه‌م لێ که‌ره‌وه
بارانێکی لێڵ ده‌بارێ
ئیمشه‌و هاتووم…
خه‌مه‌کانم له باوه‌شتا بتوێنمه‌وه
ته‌مه‌نێکه ڕێگا ده‌بڕم
که‌وشی پۆڵام داڕزاوه
گۆچانی ئاسنم شکاوه
توێشه خاڵی، ڕۆحم ته‌نیا
خۆم غه‌ریب و دڵم هێلانه‌ی باڵنده‌ی
هه‌زار ئاواتی سووتاوه!
په‌ری!
ده‌رکه‌م لێ که‌ره‌وه
ئه‌وناقم کرد!
ڕۆحم وێنه‌ی چۆله‌که‌ی به‌ر لێزمه‌ی باران هه‌ڵده‌له‌رزێ
له به‌ر ده‌رکه‌ی ماڵه‌که‌تا ڕاوه‌ستاوم
بارانێکی لێڵ ده‌بارێ
شه‌و دره‌نگه، دڵ خاوێره
ڕۆحی ته‌نیام به شه‌پۆلی خۆت بسپێره
وه‌ره بۆ ناو هه‌ستی ئاڵۆز و شێواوم
ئه‌ی فریشته، ئه‌ی شیعری جوانی دڵداری!
ئیمشه‌و هاتووم
هاواری فرمێسک و خوێن بهۆنمه‌وه
بتکه‌م به دوایین نرکه‌ی شیعر و به‌سته‌ی ڕزگاری!
7/8/1371 – October 29, 1992
جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
که‌نیشکه ئوغر بێ
بۆ کۆچه سووره‌که‌ی ژیلا
به‌رامبه‌ر ئاوێنه ڕاوه‌ستا
دوو په‌لکه شۆڕەکه‌ی کرده‌وه
کراسێکی سپی ئاودامانی له‌به‌ر کرد
مه‌لێکی غه‌ریب له دووره‌وه ناڵاندی!
ئه‌م ڕایکرد
په‌نجه‌ره‌ی کرده‌وه،
باڵنده‌ی ڕۆحی له ناو ڕکه‌ی جه‌سته‌یا زریکاندی!
دیوانه شیعره‌که‌ی هه‌ڵگرت و
ئاخێکی هه‌ڵکێشا
وه‌ک بڵێی ئاخرین دیداره!
دڵۆپێ فرمێسکی هه‌ڵڕشت و
لاپه‌ڕە‌لاپه‌ڕە هه‌مووی دا ده‌م باوه
چی واژە‌ی شیعر بوو، هه‌ڵفڕین
وه‌ک پۆله کۆتری ئاواره!
ئه‌سپێکی سپی له به‌ر ده‌رکه حیلاندی
هه‌زاران په‌پووله
گه‌مارۆی سه‌ریان دا
وه‌ک پۆلي په‌رییان
خاتووزین به‌ڕێ که‌ن، بۆ لای مه‌م!
که‌نیشکی خوای جوانی
باڵنده‌ی ڕۆحی له ناو ڕکه‌ی ده‌روونیا
بۆ ئاسمان ئه‌یڕوانی!
که‌نیشکه ئۆغر بێ!
ئه‌م ئه‌سپه سه‌رشێته و
ڕێگه‌ی کۆچ بێ‌به‌خته!
سه‌برکه با سێبه‌ر بێته‌وه، ناوه‌خته!
نا، ده‌بێ هه‌ر بڕۆم
ئیتر لای ئێوه خۆش
دڵدار‌م له دوایین ژوانگه‌دا
چاوه‌ڕوانی من ده‌کا!
گیانه‌که‌م!
ئاخر بۆ وا بێده‌نگ؟!
له دوای تۆ، کێ ده‌ستی دایکانه
به سه‌ر ئه‌م شیعرانا ده‌هێنێ
به با‌یان ئه‌سپێرم
با زه‌وی پڕ بکه‌ن
له وشه‌ی ڕە‌نگاوڕە‌نگ!
که‌نیشکه!
بۆ هێنده به‌په‌له‌ی
نه‌ختێ‌تر دانیشه له لامان
با تێر تێر بتبینن
تاسه‌مان هێشتا لێت نه‌شکاوه
ئه‌زانم دڵت له‌م دنیایه بێزاره!
ده‌روونت له نیشی دووپشکی وڵاتی ئه‌وین‌کوژ زامداره!
زۆر تیری تانه‌ت لێدراوه
به‌ڵام ئه‌ی شاگوڵی باخی ژین
نه‌ختێ‌تر دانیشه
هه‌تاکوو ئێواره زۆر ماوه
خه‌زان زۆر ناکێشێ
وه‌رزێ‌تر به‌هاره
به‌جێمان مه‌هێڵه…
تۆ تامی ژیان و نمه‌کی زه‌وینی
له دوای تۆ بهرهو کام ڕووگه‌ی عه‌شق ڕاوه‌ستین
تۆ قیبله‌ی ئه‌وینی.
سوار بوو… سوار بوو
«ئه‌ی هه‌ره‌س به ماڵم»
هه‌وره‌کان لێک ئاڵان
ئاسمان ده‌ستی به گریان کرد
چی دار ئه‌رخه‌وان بوو
له سۆزی ئه‌م کۆچه
قژ خۆیان هه‌ڵڕنی
گه‌ڵایان له باڵا هه‌ڵوه‌ران
کۆڕژنی ئه‌سپه‌شێ
زه‌وینی ڕاچڵه‌کان
هه‌ناسه له سینگی زه‌ماندا، حه‌په‌سا
هه‌زاران په‌پووله
«شه‌م» یان بۆ جێژوانی«دێوانه» ئه‌برد و ئه‌گریان!
«ئه‌ی هه‌ره‌س به‌ماڵم»
ئه‌سپه‌شێ گلاندی
زاوای مه‌رگ…
ئامێزی کرده‌وه و دوا بزه‌ی شیرینی
وه‌ک دوایین هۆنراوه‌ی
زه‌وینی خه‌نی کرد
که‌ژاوه‌ی خوای ئه‌وین، هاته خوار
ته‌رمه‌که‌ی له ئاخڵه‌ی تیشک پێچا و
که‌نیشکه غه‌ریبه جوانه‌که‌ی برده‌وه
11/7/1375 – October 2, 1996
جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
تاراوگه
ده‌رفه‌ت نه‌ماوه
جیهان به‌هه‌شتاو
بهرهو سه‌ره‌تای ئه‌گه‌ڕێته‌وه!
خواکانی زه‌وی،
ده‌فری ئاسمانیان
له ئه‌ستێره و ڕۆژ، له مانگ دا‌ته‌کان
وه‌رز له قۆناخی خۆی ڕاپه‌ڕیوه
شێواوه و زه‌مان
ده‌سووڕێته‌وه به ده‌ور مه‌داری مردنا، دنیا…
بهرهو کوێ ده‌به‌ن؟
بۆ کام تاراوگه
بۆ کام مه‌رگه‌جاڕ
ئینسانی ته‌نیا؟!
له هه‌موو لاوه…
ڕووباری خوێنه
ده‌ڕژێته ده‌ریای قووڵی سه‌ده‌ی بیست!
ڕێگه‌ی ڕزگاری مرۆڤ به‌سراوه
له‌م که‌ویره‌دا،
شه‌که‌ت و ماندوو
ڕوو له هه‌ر لایێ ده‌که‌ی سه‌رابه
بارانی ده‌رد و ڕە‌نجه ده‌بارێ
بۆ باڵنده‌ی دیل، په‌رواز خه‌ونێکه و
ئاسمان قۆرخه
زه‌وی بست به بست
ته‌پکه‌ی ده‌ستکرد و تامووسک و داوه!
28/12/1376 – February 17, 1998
جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
قوله‌ی قافی ئاوات
شه‌که‌ت، نوقمی تۆز و غوباری بیابانی کاکی‌به‌کاکی
ئه‌گه‌رچی شه‌ڵاڵی خوێناوی سپێده‌ی ئه‌وینم
مله‌ی تووشی ژینه له ڕێما وه‌ره
له‌گه‌ڵما به له‌م سه‌خته هه‌ورازه به‌رزه
که ئاسته‌نگه ڕێیه و ده‌ڕۆم هه‌ر شه‌قاوێ به چه‌نگه‌کڕێ
به ئانیشک و ئه‌ژنۆ
چقڵ شینه بزمار، هه‌وا ژار، ڕێگه مه‌کۆی ماره
من چه‌سپی زه‌وی
مه‌گه‌ر هه‌ر به ئه‌عجازی جه‌زمی ئه‌وین سه‌رکه‌وم
له‌م هه‌زار و هه‌زاره!
چلۆن ڕێ بپێوم
به ودمی چ هێزێ؟
ده‌گه‌م و هه‌واره‌ی که هۆبه‌ی ئه‌وینه
که دڵ خه‌سته، دیله، به‌زنجیری عه‌شقت دراوه شه‌ته‌ک!
سوار، چاره‌نووسه
له‌غاوی ژیانم ده‌كێشێ
بهرهو نادیاری
وه من ڕۆ ده‌چم، هه‌ر بهرهو ناخی زوڵمه‌ت
ده‌ڵێی وه‌ک تفێکم
هه‌ڵمداوی بۆ نێو مه‌زاری ئه‌م زه‌وینه!
به‌ڵام من
که دانانه‌وێنم له هه‌مبه‌ر فه‌ڵه‌کدا سه‌رم
شه‌ڕە‌نگێز و یاخیم له مه‌رگ و نه‌مان
هه‌تا جه‌غزی مێرگی به ئه‌شک ئاودراوی ده‌ره‌ی سه‌وزی ژین
هه‌ر ده‌ڕۆم و ده‌ڕۆم
ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بێ به تاڵانه‌خه‌نجه‌ر زه‌وین و زه‌مان!
بهرهو ڕوومه دێ له‌م بناره، په‌یاپه‌ی
له‌هه‌ر لاوه تاوێر
ئه‌گه‌رچی ژیانی به ئه‌م چه‌شنه ڕژده
وه‌کوو که‌کره تاڵه
بهرهو ژووره، بۆ دونده، ڕێگه‌م
هه‌تاکوو له‌غاوی مه‌به‌ستم
له زاری چیاکۆ نه‌به‌ستم
هه‌دادان و وه‌ستان
مه‌حاڵه، مه‌حاڵه!
وه گوڵخه‌نده‌رانه مه‌به‌ستم
ڕواوه له پۆپه‌ی قوله‌ی قافی ئاوات!
ده‌بێ زین له کۆڵی مله‌ی تووشی ژین که‌م
بڕۆم و نه‌وه‌ستان ببێ به دروشمم
خۆڵی بۆڕ و مردن له چاوی فه‌ڵه‌ک که‌م
بڕۆم تاکوو ئه‌شکێ ڕکه‌ی ته‌سکی دیلی
به قووه‌ی ئه‌وین گۆڕە‌پانی فه‌ڵه‌ک که‌م به شانۆی سه‌مای ڕۆح
له ئاستی به‌شه‌ردا
جیهان مێوه، ده‌کرێ بگۆڕدرێ به هه‌رچی
ده‌ڕووخێنم ئه‌م نه‌زمه
ده‌کارم، ده‌کارم
جیهانێکی دیکه بخوڵقێنم ئه‌مما
ئه‌گه‌ر بێی له‌گه‌ڵما!
26/11/1375 – February 17, 1997
جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha