دڵی هيوا
سروه 49 | کاره‌سات | جەلال مەلەکشا
شه‌و بوو. شه‌وێکی درێژ و بێ بڕانه‌وه. تاريک و ره‌ش و شادی له دڵان کۆچی کرد بوو. گوڵی بزه و پێکه‌نين ژاکابوو. ئيتر ته‌نانه‌ت که‌س نه‌ده‌گريا، وه‌ک وا بوو خه‌ڵک ببوون به به‌رد. وه‌ک ته‌تڵه ميران، ده‌هاتن و ده‌چوون. هيچ دڵێک کزه و چزه‌ی ئه‌وينی تێدا نه‌مابوو. ئه‌وين مردبوو. ئه‌وين بمرێ، دڵيش ده‌مرێ. دڵ که مرد خۆشه‌ويستيش ده‌مرێ. که‌وابوو ئيتر که‌س له حاندی که‌س ميهره‌بان نه‌بوو. هه‌موو سه‌رلێ شێواو. بێ ده‌نگ. کڕ ومات. بێ هێوا و ئاوات هه‌ڵپڕۆسقاو…له شه‌وێکی وه‌ها تاريک و سامناکدا. هيوا کوڕه هه‌ژاری ئه‌و وڵاته ويستی به پێچه‌وانه‌ی ياساکان وه‌دوای رۆژ بکه‌وێ. کاتێ بيروڕای خۆی بۆ هاواڵه‌کانی گێڕاوه. هه‌موو به رشقه‌نه‌وه پێکه‌نين و گوتيآن بێگومان شێت بووی. رۆژ له مێژه مردووه.
به‌ڵام هيوا خۆی به ده‌ست ناهومێدی يه‌وه نه‌دا. ده‌يزانی ئه‌وه‌نده دڵان سارد بێ تين بوون که ئيتر بڕوايان به تيشک و رووناکی له ده‌ست داوه. رۆژێک تۆشه‌ی سه‌فه‌ری پێچاوه و ملی رێگای گرت:
-هيوا مه‌ڕۆ، رۆژ مردووه..
-ئه‌ز رۆژ ده‌دۆزمه‌وه
-تۆ شێت بووی هيوا، قه‌ت پياوی عاقڵ وه‌دوای شتێکی نه‌ديو ده‌که‌وێ؟
-رۆژ راستی يه‌کی روونه و من ده‌يدۆزمه‌وه.
-پێش تۆ زۆرکه‌س، دوای رۆژکه‌وتن و نه‌گه‌ڕانه‌وه.
هيوا کوتی: رۆشتن باشتر له مانه‌وه‌يه. ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هه‌ر نه‌گه‌يێم، خۆرچه‌ی به‌شێک له رێگا بۆ داهاتووان ده‌شکێنم.
خه‌ڵک وه‌ک شتێکمان ديبێ دايان له شاخه‌ی پێکه‌نين. هيوا وه‌ڕێ که‌وت دڵی ده‌ريا بوو. ئيمان له نێو دڵی دا شه‌پۆلانی ده‌دا. ئه‌رخه‌يان بوو رۆژ ده‌دۆزێته‌وه.
هيوا، شه‌و و رۆژ بێ وچان رێگای ده‌بڕی. ئيتر حيسابی رۆژ و مانگ و ساڵی نه‌ده‌کرد. هيوا زۆر رۆيی، که‌م رۆيی گه‌يشته لای کانياوێکی روون و به‌خوڕ. دانيشت و نورده نانه‌که‌ی کرده‌وه. رێگايه‌کی زۆری پێوابوو. به‌ڵام هه‌ستی به ماندووه‌ی نه‌ده‌کرد. هه‌موو گيانی هێز و هان بوو. پارۆيه‌کی نانی ده زاری نا و له‌پڕ سوارێک سه‌ری هه‌ڵدا. هات و له قه‌راخ کانياوه‌که راوه‌ستا و ئه‌سپه‌که‌ی ئاودا.
هيوا گوتی: که‌ره‌م که رێبوار! سوار به خۆبايی و فيزه‌وه ئاوڕێکی داوه و گوتی: کوڕه، ئه‌وه تۆ له‌م بيابانه‌دا چ ده‌که‌ی؟ بۆ کوێ ده‌چی؟
-وه‌دوای رۆژ که‌وتووم. ده‌ڕۆم بيدۆزمه‌وه.
سوار دای له قاقای پێکه‌نين و به تيتاڵيه‌وه گوتی:
-تۆ؟…به‌م ته‌شک و قه‌ڵافه‌ته‌وه؟ به‌م پۆشه‌نه دڕاوه‌وه. پێخاوس و بێ ئه‌سپ و ئه‌سڵه‌حه وه دوای رۆژ که‌وتووی؟ به خودا چاکه.
ئه‌مه‌ی گوت و ديسان دای له قاقای پێکه‌نين. هيوا بێ ئه‌وه‌ی هه‌ست به شکاندنه‌وه‌ی خۆی بکا گوتی:
-ئه‌سڵه‌حه‌ی من، باوه‌ڕی منه!
سوار گوتی: باشه باشه ده‌ته‌وێ به کام رێگه‌دا بڕۆي و پێش ئێمه ئه‌م کارمامزه راو بکه‌ی! هيوا ئاشێڕه‌ی کرده سنگی خۆی و گوتی:
-له رێگای دڵمه‌وه!
سوار گوتی: هه‌ژاره‌که! دڵم پێت ده‌سووتێ!… تا ئه‌ژديهای ئه‌م رێگا بێ به‌زه‌ييه قووتی نه‌داوی بگه‌ڕێوه. رۆژ زۆر دووره. له ئه‌و په‌ڕی بيابان و کوێستانه به‌رزه‌کانه‌وه ئه‌زده‌يان ساڵه به‌م ئه‌سپه کابووکه‌وه غار ده‌ده‌م و هه‌نووکه نه‌گه‌يشتووم.
هيوا گوتی: ره‌نگه رێگات لێ ون بووبێ.
سوار گوتی: خوێڕی، به‌ره‌ڵڵا! تۆ ده‌ته‌وێ رێگام پيشان بده‌ی؟…
زگم پێت ده‌سووتێ…ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێ هه‌سته بکه‌وه دوای جێ پێ ئه‌سپه‌که‌ی من. من به‌ره‌و دوای جێ پێ ئه‌سپه‌که‌ی من. من به‌ره‌و رۆژئاوا ده‌ڕۆم به پێچه‌وانه‌ی ئه‌وانه که ده‌ڵێن رۆژ له رۆژهه‌ڵاته‌وه سه‌رهه‌ڵده‌دا. بۆ من روون بۆته‌وه رۆژ له سنگی رۆژ ئاوادايه.. وه‌ره..وه‌ره وه‌دوای جێ پێ ئه‌سپه‌که‌م که‌وه!
سوار به خێزێک خۆی هاويشته سه‌ر زينی ئه‌سپه‌که‌ی و له ئاوزه‌نگی کوتا. هيوا هه‌ڵسا و نه‌ختێک راما و له حاڵێکدا پێده‌که‌نی و سه‌ری ده‌له‌قاند وه‌ئێ که‌وت. هێشتا هێندێک نه‌ڕۆيشتبوو. به بيستنی خرمه‌ی ناڵی ئه‌سپێک راوه‌ستا. سوارێکی بينی به غار ده‌هات. کاتێ گه‌يشته لای هيوا گوتی: ماندوو نه‌بێ..
سوار بێ ئه‌وه‌ی وه‌ڵامی بداته‌وه گوتی: ئه‌رێ کوڕه! سوارێکت نه‌ديتووه؟
هيوا گوتی: چما! به‌ره‌و رۆژئاوا رۆيی.
ديمه‌نی سوار تێکچوو. تووڕه بوو. چاوه گرژومۆنه‌کانی بڕييه ئاسۆ دووره‌کان و گوتی:
-ئه‌ی غه‌يان، لاڕێ…
هيوا گوتی: به کێ ده‌ڵێی
سوار گوتی: به‌و سواره سه‌رلێ شێواوه
هيوا گوتی: ئه‌و سواره قسه‌ی سه‌يری ده‌کرد…ده‌يگوت رۆژ له رۆژئاواوه سه‌رهه‌ڵده‌دا.
سوار گوتی: هه‌ڵه‌يه. هه‌ڵه‌ی رووته! کوڕم، گوێ خۆت له‌م قسه قۆڕانه بئاخنه رۆژ له رۆژ هه‌ڵاته‌وه سه‌ر هه‌ڵده‌دا…هه‌ميشه هه‌روايه. ئه‌وه ياسای هه‌تاهه‌ـايی سروشته. هه‌ميشه رۆژ له رۆژهه‌ڵاته‌وه دێ
هيوا گوتی: ره‌نگه بير و باوه‌ڕی تۆيش هه‌ڵه بێ.
سوار تووڕه بوو. قامچی يه‌که‌ی هه‌ڵسووڕاند و گوتی:
-من قه‌ت هه‌ڵه ناکه‌م..رۆژ له رۆژ هه‌ڵاته‌وه سه‌رهه‌ڵده‌دا.
نه‌ختێک بێ ده‌نگ بوو. دوايی گوتی: تۆ بۆ کوێ ده‌چی؟
-منيش وه دوای رۆژم.
سوار به بزه‌يه‌کی تاڵه‌وه گوتی: جا چۆن؟ بێ ئه‌سڵه‌حه. بێ ئه‌سپ، بێ توێشه؟
هيوا گوتی: من هه‌مووم هه‌ن. ئه‌سڵه‌حه‌م ئيمانه، ئه‌سپه‌که‌م ئيراده‌يه و توێشه‌م باوه‌ڕه..
سوار به گاڵته‌وه گوتی: پياوی چه‌کدار! پێم بڵێ بزانم رۆژی تۆ له کێهه‌لاوه سه‌رهه‌ڵدێنێ.
هيوا گوتی: ئه‌گه‌ر رێگا هه‌تڵه نه‌که‌م له کوێستانی دڵمه‌وه!
سوار گوتی: به خودا، شتێکی خوێن شيرينی…
دوای ئه‌م قسه به چوار ناڵه به‌ره‌و ئاسۆی رۆژهه‌ڵات نايه غار. هيوا که‌وته نێو گێژاوی به‌حری خه‌ياڵاته‌وه.
-ئه‌ز شێتم؟ ئاخۆ شێتم؟…نه‌کا راست بێ..نه‌کا…
سه‌رێکی راوه‌شاند و وه‌ڕێ که‌وت. به‌ڵام فيکر و خه‌ياڵ بۆ ناو مێشکی هێرشيان هێنابوو.
-نه‌کا شێت بم! ئاخۆ رۆژ هه‌بێ؟ ره‌نگه حه‌ق به سواری يه‌که‌م بێ! ره‌نگه سواری دووهه‌م راست بێ! ئه‌ی خۆ دڵی من کێو نيه..چۆن رۆژ له دڵه‌وه سه‌رهه‌ڵده‌دا…ئای چه‌ند تيتاڵيان پێ کردم!
به فيکر و خه‌ياڵاته‌وه هه‌نگاوه‌کانی تا ده‌هات بێ هێز ده‌بوون و ئه‌و گوڕ و تاوه‌ی جارانی نه‌مابوو. گه‌يشته قه‌راخ گۆمێکی ليخن و قوڕاو..ئيتر هێز له ئه‌ژنۆی بڕابوو، له‌پڕ ديتی له نێو ئاوه بۆگه‌ن و ليخنه‌که‌دا ره‌لامێکی زل و که‌ڵه‌گه‌ت مه‌له ده‌کات. به ديتنی هيوا گوتی: هۆ کاکه‌ی رێبوار..ماندوو نه‌بی
هيوا گوتی: عومرت درێژ بێ
-واديآره ته‌نيای، راوه‌سته با پێکه‌وه بڕۆين.
پياوی زه‌لام و که‌ڵه‌گه‌ت له ئاوه بۆگه‌نه‌که وه‌ده‌ر که‌وت. قوڕ و لم سه‌رتاپای پۆشيبوو، بۆنێکی بێرلێکراوی لێده‌هات. ديمه‌نێکی ناحه‌ز و ناشيرينی هه‌بوو. هيوا بێزی ده‌هاتێ..پياو باش نيه ته‌نيا بچێته سه‌فه‌ر.
هيوا گوتی: رێگام زۆۆ دووره. ده‌بێ وه‌ڕێ که‌وم. ئه‌دی نێوت چيه؟
پياوی ناحه‌ز گوتی: چۆن نامناسی؟ هه‌موو من ده‌ناسن. زۆر ناسراوم و نێوی من (دڕدۆنگ)ه
-قه‌ت نێوتم نه‌بيستووه
-به‌ڵام من ماوه‌يه‌که وه‌دوات که‌وتوم. ديتم ته‌نيای. دڵم پێت سووتا. ئێستا به‌ره‌و کێهه‌ڵا ده‌چی، ئه‌وه‌نده به په‌له‌ی؟
-وه دوای رۆژم
-کام رۆژ؟
-دايکی تيشک و رووناکی، دايکی هه‌تاو…
دڕدۆنگ گوتی: ئه‌ی هوو..ئه‌مانه قسه‌ی کۆنن، ئه‌م وشانه ته‌نيا ده لاپه‌ڕه‌ی کتێبه کۆنه‌کاندا نووسراون.
-تۆ درۆ ده‌که‌ی، رۆژ هه‌يه.
-خۆ من دوژمنت نيم براله! ئه‌گه‌ر ببوايه ده‌مگوت هه‌يه.
هيوا روانيه لووتکه‌ی کێوه به‌رزه‌کان و دڵی له نێو له‌پی سامێکی قورسدا که‌وته خورپه خورپ..
دڕدۆنگ گوتی: زۆر که‌س رۆيشتن و نه‌گه‌ڕانه‌وه. زۆريش رۆيشتن و جگه له ئاره‌قه و زام و ماندوويی چييان نه‌هێنايه‌وه.
هيوا به ده‌نگێکی کپ و نزمه‌وه گوتی: به‌ڵام من دڵم درۆناکا.
دڕدۆنگ گوتی: خه‌ياڵه…خه‌ونه‌و و خوليايه..جار واهه‌يه پياو ده‌که‌وێته نێو خه‌ياڵ و پێيوايه ئه‌وه‌ی ده‌خه‌ياڵيدايه راسته‌قينه‌يه به‌ڵام ئيتر هيوا ته‌واو هێزی لێ بڕا. ئه‌ژنۆی شل بوو.
دڕدۆنگ گوتی: بۆ ژيان له خۆت حه‌رام ده‌که‌ی؟ تۆيش وه‌ک هه‌مووان سه‌رت داخه و خه‌ريک ئيش و کاری خۆت به. ئه: گشته عه‌زاب و ئازاره بۆ کێ؟
هيوا گوتی: ره‌نگه وابێ، به‌ڵام دڵم..
دڕدۆنگ گوتی: گوێ به دڵت مه‌ده. خوليايه، خه‌ونه، خه‌ياڵه
دڕدۆنگ ده‌ستی هيوای توند توند گرت و گوتی: لێره نه‌ختێک بحه‌وێنه. باش تێفکره، ئه‌گه‌ر بته‌وێ پێکه‌وه له قه‌راخ گۆمه‌که خانوويه‌کی جوان ساز ده‌که‌ين و هه‌موو رۆژی بۆ خۆمان مه‌له ده‌که‌ين.
دڕدۆنگ و هيوا ده سێبه‌ری دارێکدا راکشان و خه‌وتن و پڕخه پرخيان وڵاتی داگرت.
هيوا ماوه‌يه‌ک له خه‌ودا بوو. له‌پڕ به بيستنی ده‌نگێک راچڵه‌کا:
-هيوا، هيوا
هيوا چاوه خه‌واڵووه:انی پرواند. کچێکی جوان ده به‌رامبه‌ريدا راوه‌ستا بوو. جوان و دڵگر. تارای سپی تيشکی له‌به‌ر، شمشێرێکی ئاورينی به ده‌سته‌وه بوو. شمشێره‌که ده‌دره‌وشايه‌وه. دووباڵی زێڕينی هه‌بوو. ديمه‌نی وه: رۆژ تيشکی ده‌پرژاند.
-هيوا رابه..رابه فريوی دڕدۆنگ مه‌خۆ. رۆژ درۆ نيه، راسته‌قينه‌يه‌کی روونه.
-تۆ کێی؟
-من کيژی رۆژم
هيوا ئاوڕێکی دڕدۆنگ دايه‌وه. دڕدۆنگ خه‌وتبوو و پرخه‌ی ده‌هات..چاوی بڕيه نێو چاوانی کيژی رۆژ و جووڵانه و گوڕ و هێزێکی تايبه‌تی که‌وته دڵ. کيژی رۆژ شمشێره ئاورينه‌که‌ی بۆ راگرت و گوتی:
-هانێ هيوا، هانێ به‌و شمشێره دڵی ره‌شی دڕدۆنگ له‌ـ له‌ـ که.
هه‌وا روانی بۆ کێوه به‌رزه‌کان..
کێوه‌کان نه‌وی بوون..کۆم و کۆڕڕ ديآر بوون. هيوا هه‌ستی ده‌کرد به چه‌ند هه‌نگاو ده‌گاته لووتکه به‌رزه‌کان…کيژی رۆژ گوتی:
-ته‌ماشا که! ئه‌و لووتکه به‌رزه ده‌بينی؟ ماڵی من له وێدايه.
هيوا چاوی بڕيه ترۆپک. نيزيک بوو. هه‌ستی ده‌کرد ده‌ستی ده‌گاتێ. هه‌ستی ده‌کرد ئه‌و تروپکه دڵی خۆيه. خێرا شمشێره‌که‌ی له گێژی رۆژ وه‌رگرت و سنگی دڕدۆنگی هه‌ڵدڕی. دڕدۆنگ ته‌ڕاندی و بوو به دووکه‌ڵ.. کيژی رۆژ دای له شه‌قه‌ی باڵ و شينايی ئاسمانی گرته باوه‌ش. هيوا شمشێره‌که‌ی ده پشتێندی قايم کرد و به هه‌موو هێزێکه‌وه وه‌ڕێ که‌وت. هێزی عاله‌می له دڵدا بوو.
نازانم چه‌ند رۆژ، چه‌ند مانگ، چه‌ند ساڵ به‌ڕێوه بوو. به‌ڵام بێ وچان و به‌رده‌وام رێگای ده‌بری و چاوی له لووتگه بوو. لووتکه مه‌به‌ست بوو. لووتکه مۆڵگه‌ی حه‌سانه‌وه بوو. هه‌ر ده‌ڕۆيی و هه‌ر کوێستان له ژێر رکێفی دا بوو. له بيابانێکی به‌رده‌ڵان تێپه‌ڕی..له دۆڵێکی پڕ له دڕنده و دڕ سه‌رکه‌وت. سه‌رئه‌نجام رۆژێک گه‌يشته ئه‌وه‌ڵ به‌ردی بنه‌ڕه‌تی کێو..ئه‌و کێوه به‌رزه که‌وا ماڵی کيژی رۆژی له سه‌ر کڵاوه بوو. هه‌نگاو له سه‌ر هه‌نگاو. بێ وچان خڕکه و تاته و گاشه‌ی به جێ ده‌هێشت..کاتێ گه‌يشته که‌مه‌رچينی کێوه‌که له‌پڕ سێبه‌رێکی سامناک وڵاتی داپۆشی و ده‌عبايه‌کی زه‌لام رێگای لێگرت. هيوا نه‌ختێک هه‌ستی به ماندوويی ده‌کرد. نه‌فه‌سی سوار بوو..روانيه لووتکه..لووتکه دوور بوو. ئه‌عباکه دای له قاقای پێکه‌نين.
خورپه که‌وته دڵی هيوا، ئاخۆ کيژی رۆژ…درۆ.
ده‌عباکه وتی: وايه، درۆ..درۆ
-تۆ کێی؟ چما رێگات لێگرتووم؟
-نامناسی؟ من ناهومێديم.
ناهومێدی چنگه سامناک و درێژه‌کانی کرده‌وه
-چيت له من ده‌وێ
-دڵم ده‌وێ دڵت..
ئه‌ژنۆی هه‌وا ده‌هات شل بێ. له‌م کاتا ده‌نگی پڕ له خۆشه‌ويستی و دڵگری کيژی رۆژ هاته گوێی-هيوا خۆت مه‌دۆڕێنه..وريا به ناهومێدی بۆرت نه‌دا..رۆژ راسته‌قينه‌يه‌کی روونه. هيوا شمشێره‌که‌ی له کێڵان کێشا. شه‌ڕ و تێک هه‌ڵچوونێکی دژواری ده‌گه‌ڵ ناهومێديدا ده‌ست پێکرد. ناهومێدی به چنگه تيژه‌که‌ی چه‌ند برينی قووڵی له سه‌ر سينگی هيوا چاند. به‌ڵام هيوا، دوا هێزی به‌کار هێنا و به شمشێری ئاورين سنگی ناهومێدی هه‌ڵدڕی..
ناهومێدی بوو به خۆڵه‌مێش
هيوا بريندار و له خوێن گه‌وزاو وه‌ڕێ که‌وت. برينه‌که‌ی سه‌ر سينگی وه‌ک کانياوێک به خوڕ خوێنی لێ ده‌چۆڕا. دڵی خۆی ده‌بينی له‌ناو خوێنا ده‌بزووت.
هيوا له کێوه‌که سه‌رکه‌وت. کيژی رۆژ له‌سه‌ر لووتکه‌ی کێوه‌که راوه‌ستابوو. هيوا به چنگه‌ڕکێ دواتاشه به‌ردی به‌جێ هێشت. کيژی رۆژ ئامێزی بۆ راگرت. هيوا ئيتر هێزی نه‌مابوو. خوێن به فواره له کانياوی سنگی يه‌وه هه‌ڵده‌قوڵا.
له‌به‌ر پێی کيژی رۆژدا به‌لا داهات و که‌وت. چاوه:انی لێک نا و رۆژ…رۆژ…رۆژ، به هه‌زان لێزگ و تيشک و پرشنگه‌وه له قووڵايی برينه‌که‌ی سه‌ر دڵيه‌وه سه‌ری هه‌ڵدا و وڵاتی روون کرده‌وه.
