بابەتەکان

جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– دڵته‌نگیه‌کانی فه‌رهاد –

دڵته‌نگیه‌کانی فه‌رهاد

 

 

-1-

 

چه‌ند گه‌ڕاوم

له ‌شار له ‌دێ

له ‌نیشتمان، له ‌بیانی

سوێند ده‌خۆم

نه‌مدیوه ‌که‌س

وه‌ک تۆ کچێ

شه‌نگ و چه‌له‌نگ!

له‌ ناو کچانی دنیادا

هه‌ر تۆ جوانی!

 

 

-2-

 

بانگت ده‌که‌م

ده‌م پڕ ده‌بێ، له‌ شیله‌ی گوڵ

ئه‌وین هه‌تاوێکی گه‌رمه

هه‌نییه‌ی ته‌نیاییم ماچ ئه‌کا

بانگم ده‌که‌ی

ئاسمان ده‌بێ

به ‌چارشێوی گوڵئه‌ستێره ‌و

دارستانی کپی ژیان

پڕ ده‌بێ له‌ چریکه‌ی بولبول!

 

 

-3-

 

شیرین گیان!

پێش ئه‌وه‌ی بتناسم

تفه‌نگێکی یاخی بووم

گرژ و مۆن…

له‌ لووتکه‌ی خۆمه‌وه

تا به‌ر پای عه‌شقی تۆ

که‌وتمه‌ تلاوتل!

ئێستا له‌ قه‌راخی ئه‌ستێرکی ئه‌وینتا

هه‌روه‌کووو شۆڕە‌بی

خاکه‌ڕاو و لا‌ره‌مل!

 

 

-4-

 

شیرین گیان!

خه‌ریکه‌ شێت ده‌بم

تۆیان لێم بزر کرد

ئاخر چۆن

من به‌رگه‌ی فیراقی تۆ ده‌گرم

ئه‌گه‌ر زوو نه‌یته‌وه

تۆ خۆش بی

من ده‌مرم!

 

 

-5-

 

شیرین گیان!

له ‌دووریت

بووگم به ‌په‌یکه‌ری ژان و ئێش

وه‌ره‌وه، ‌بخزه‌ نێو چاوانم

زوو به‌ زوو

ده‌ترسم، کڵپه‌ی ئاگری دڵ

بتکات به ‌خۆڵه‌مێش!

 

 

 

-6-

 

شیرین گیان!

دڵته‌نگم

شه‌ودێزی خه‌یاڵم ده‌نێرم

سواری به‌و وه‌ره‌وه

له ‌وه‌ختێ ڕۆیشتووی ده‌روونم خه‌زانه

به ‌ده‌ستی نیگایه‌ک، بزه‌یه‌ک

ده‌لاقه‌ی دڵ به‌ره‌و

به‌هاری جوانیت بکه‌ره‌وه!

 

 

-7-

 

شیرین گیان!

من ئه‌گه‌ر خوا بایام

ته‌نیا تۆم ده‌خوڵقاند

ده‌مکردی به ‌ته‌نیا ئافره‌تی ڕووی زه‌وی

په‌سنی تۆم ده‌کرد به ‌مه‌سحه‌ف و

ڕۆژانه ‌سه‌ت ڕەکات نوێژم بۆ ده‌کردی!

ئێستاکه‌ش…

من ئه‌گه‌ر خوا بایام

قابیزم ده‌نارده ‌خواره‌وه

ئافره‌تی سه‌رانسه‌ر ڕووی زه‌وی بمرێنێ

تۆم ئه‌کرد به‌ته‌نیا خواژن و

ئیتر هه‌رتا ئه‌به‌د

سوژده‌م بۆ ئه‌بردی!

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– پووره‌ی ئه‌وین –

پووره‌ی ئه‌وین

 

 

واژەکان وه‌کوو هه‌نگ

له‌ باخی ئیلهامدا

یه‌کترین ناناسن

ده‌ست له ‌مل یه‌ک ناکه‌ن:

یه‌ک ناگرن، بێگانه‌ن، مل ناده‌ن

گه‌رچی گشت، ئاوسی ئاوباره‌ن!

گیانه‌که‌م!

یادی تۆ وه‌ک شانه‌ی هه‌نگوێنه

خێڵی هه‌نگ نیشتمان‌په‌رستن

که‌ شنه‌ی بای ئه‌وین هه‌ڵئه‌کا

ڕاده‌که‌ن، به‌په‌له…

ده‌ستی یه‌کتر ده‌گرن و

به‌ ده‌ورتا گشت پووره‌ ده‌به‌ستن!

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– به‌خشش –

به‌خشش

 

 

خه‌ڵکی وڵاتی گریانم

کێڵگه‌ی کامتان وشک و برينگه

هه‌ردوو چاوم پێشکه‌ش ئه‌که‌م

وه‌ک شه‌م له ‌ناو شه‌وه‌زه‌نگا

ده‌سووتێم و ده‌توێمه‌وه

شه‌وگاری کامتان زۆر ڕە‌شه

دڵی ڕوونم دابه‌ش ئه‌که‌م

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– به‌خشش –

به‌خشش

 

 

خه‌ڵکی وڵاتی گریانم

کێڵگه‌ی کامتان وشک و برينگه

هه‌ردوو چاوم پێشکه‌ش ئه‌که‌م

وه‌ک شه‌م له ‌ناو شه‌وه‌زه‌نگا

ده‌سووتێم و ده‌توێمه‌وه

شه‌وگاری کامتان زۆر ڕە‌شه

دڵی ڕوونم دابه‌ش ئه‌که‌م

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– شیعری لاسار –

شیعری لاسار

 

 

دیوارێکیان به‌ده‌ور شیعره‌کانما کێشا و

په‌رژینیان کرد…

ئه‌ودیویان لێ پاوان کردم…

له‌م‌دیو دیوار

تابلۆی ژنێکیان هه‌ڵواسی

وتیان فه‌رموو

ئه‌وه ‌باخی سینگ و مه‌مک

ئه‌وه ‌نازی چاوی جوان و

شه‌کری لێو و

باڵای سه‌رو و

ئه‌مه‌ش قه‌ڵه‌م!

تا ئه‌توانی

تا هێزی هه‌ستت بڕ ئه‌کا، پێیا بێژە

وشه‌کانت

له‌ قاڵبی قاچ و قول و سمت و که‌مه‌ریا داڕێژە!

 

شیعرێکم هه‌ر له ‌سه‌ره‌تای سه‌رهه‌ڵدانیا

بزۆز و شێت و لاسار بوو

به‌ گژ داروبه‌ردا ئه‌چوو…

هه‌ڵده‌به‌زی

بۆ ئه‌ودیوی دیواره‌که ‌سه‌ری ئه‌برد

له ‌ئاکامدا…

بڕیاری‌ دا،

شووره‌ی ده‌ستکرد بڕووخێنێ…

نهێنی و ڕازی ئه‌ودیو، دیواره‌که ‌بدرکێنێ.

به ‌قاڵدرمه‌ی وشه‌کانا،

هه‌رکه ‌گه‌یشته ‌سه‌ر دیوار

خێرا هاتن، به‌ده‌ست‌وبرد

پێی و ده‌ست و ده‌میان به‌ست و…

ئاگریان دا و…

جه‌سته‌یان به‌ خۆڵه‌مێش کرد!

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– من بووم وەک ئادەم –

من بووم وەک ئادەم…

 

 

یەکەم‌جار کاتێ

زەوی داسەکا،

بە دەور تەوەرەی زنجیری ڕۆژدا

کەوتە ھەڵسووڕان

من بووم وەک ئادەم، سەرم ھەڵبڕی!

لە نێوچۆمان و

ئەشکەوتەکانی شانەدەریدا

زەوین و زەمان، ناوی کردۆخیان

بەگوێمدا چڕی!

 

من بووم، یەکەم‌جار…

بەردی بناغەی ئەم جیهانەم نا…

چەلەنگ و شەنگ و بەلەنگاز و خوەش

ڕێم دا بە وەحش و دەعبا و جنۆکە

عەرەب و عەجەم، زەنگی و حەبەش!

ئەوانیش گەش گەش…

نامیانە چینی دیوارەکان و…

ناو و بوونمیان لە نێو دەفتەر و مێژوو سڕییەوە!

پشتیان شکاندم

شانیان چەماندم

ڕۆڵەکانمیان بەکۆیلەی خۆ کرد

نێر و ئامووریان لە سەر بڕبڕەی پشتم قایم کرد.

لەغاویان کردین

بەکۆمەڵ مردین

بەدریژانی ڕێ… ئیستاش وەک جاران..

ژینۆساید ئەکرین…

داگیرکەر زاڵن…

لە ژێر گرانیی باروبەریانا…

ھاوار ئەکەین و…

لە وڵاتی خۆمان،

وەکوو بێگانە و پەنابەر ئەمرین.

 

سنە

٦/١٠/١٣٩٣ – December 27, 2014

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– سلێمانی، ھەر وەک خۆی ماوە –

سلێمانی، ھەر وەک خۆی ماوە

وڵامی ئەو شیعرانەی کە دۆست و برادەری شاعیر لەسەر شیعری جانتای سەفەر(کاوەی کوڕم) نووسیویانە.

 

 

 

گەلێ یاران و برادەران!

چل ساڵی پێش،

سلێمانی

شاری شۆڕش

ژینگەی پیاوی گەورە و مەزن

کانگای سەرھەڵدانی خەبات

مەتەرێزی شۆڕشوان و…

گۆڕەپانی بەرخۆدان بوو

“ئێستاش وایە و ھەروا ماوە!”

 

( چل ساڵی پێش…

ھیوام چوون بۆ ئەم شارە بوو..

بەڵام ئەفسووس، خۆم کەوتمە داوی نەیار.

کاوەی کوڕم…

بەدیھێنەری ئاوات بوو…)

 

سلێمانی، شاری ھەڵمەت و قوربانی

جادەکانی بەبێ وچان

پڕزایەڵە و …

ڕایەڵی پێوەندی شۆڕشگێر و

بەرەو ئازادی بەردەوام

دەم بەھاوار…

ئێستاش جگە دوو سێ ناکەسی بوودەڵە

سەرپاکی، ھەروەک جارانە و نەگۆڕاوە

 

کاوەی کوڕم

جارێکی‌کەش، ھەر بۆ سلێمانی ئەچێ

ڕاستی گەلۆ!

خاک فرۆش تاوانبارە

یان خاک؟

سلێمانی..

وەکوو جاران

ھەر سواری ئەسپە کوێتی که‌حیلانه و دانابەزێ!

دایکی ئەم شارە پیرۆزە

ڕۆژێ دەیان مامە ڕیشە و شەھاب ئەزئ!

 

ئێوە و خواتان

ئێتر بەسە،

خوێ بە زامی سارێژنەبووی شارا مەکەن

ئێتر چەمۆڵەی لێ مەنن

بە سەرمانا بەردەقارەمان دەبارێ!

دوو سێ خاسە جاش چاوشی پیرە پنۆک

نابن بە پێناسەی شارێ!!

 

٢٠/١٠/١٣٩٦ – January 10, 2018

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– ھەی لە ڕەنجی بەخەسارمان –

ھەی لە ڕەنجی بەخەسارمان

 

 

ھاوردنی بووکی نازدار

پڕ دژوار بوو

لەو کوێستانە ھەڵەمووتە

لە‌ ئەو چیا بەرز و ھەزار بە ھەرزارە

زۆرمان کوژران

زۆر بزر بوون…

زۆرمان لێ بەکۆمەڵ مردن

زۆر بەکۆمەڵ لە گۆڕ  نران!

 

عەشقی نەوبووک

وەک ئاگر بوو

زۆری سووتان

وەک پەنگر بوو

بوون بە گاوگەردوون، بە پەپوولە

بە ھەزاران!

 

بووکمان ھێنا

بە جەلیت و بە تەقڵەکوت

گیانی سەدان و ھەزاران

لە ژێر پێی ئەسپی نەوبووک بوو

بەڵام ئەفسووس

ھەی لە ڕەنجی بەخەسارمان

زاواکەمان نێرەمووک بوو!

 

سنە

٤/١٠/١٣٩٣ – December 25, 2014

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– ياده‌وه‌ری –

ياده‌وه‌ری

 

 

شه‌که‌ت، ماندوو…

بريندار و له ‌خوێن گه‌وزاو

به‌ڵام سه‌ربه‌رز و سه‌ركه‌وتوو

گه‌يشتينه ‌ئه‌م هه‌واره

ڕێگايه‌كی دوور و درێژمان بڕيوه

هه‌نگاو به‌هه‌نگاوی ڕێگا

شه‌تڵی گيانی شه‌هيدێكه

به ‌ئه‌شك و خوێن ئاو دراوه

مێژوويه‌كی پڕ كاره‌سات

هه‌ر وه‌ره‌قی ته‌ژی له ‌ئه‌سرين و زووخاو

به ‌قه‌ڵه‌می ئه‌ويندارێكی نووسراوه

گه‌لۆ سووكی لێ مه‌ڕوانن

به‌ها و قه‌دری ئه‌م کيانه

هه‌رزان نيیه…

زۆر گرانه

ده‌ريا، ده‌ريا، خوێنه، گيانه!

 

له‌ قووڵترين دۆڵی تاريكی مێژوودا

وه‌ڕێ كه‌وتووين

ئاوڕێک بۆ دوا بده‌نه‌وه

ئه‌و ڕێگايه، به ‌كه‌لاك و كاسه‌ی سه‌رمان داپۆشراوه

له‌ هه‌ر شه‌قامێكا گۆڕی شه‌هيدێكه

ئه‌م خاكه‌ گه‌ر هه‌ڵده‌نه‌وه

كۆگای پرچ و بسكی خاو و چاوی جوان و لێوی ئاڵ و..

باڵای عه‌رعه‌ری نازدارێ، تيا نێژراوه‌

ئه‌م كاروانه، باری خه‌م و خوێن و ئيمان و ئامانجه‌

زۆر جار كه‌وتين

زۆر جار به ‌به‌رد و تاوێران گه‌له‌كۆمه‌يان لێ كردين

هه‌ستاينه‌وه‌ و هه‌ر نه‌مردين

ديسان به‌ره‌و لووتكه‌ی ئامانج هه‌ڵكشاين و

مه‌رگیش نه‌يتوانی ڕێگا‌ی ژيانمان لێ بگرێ

پله پله، ته‌رمی خۆمان سه‌ر يه‌ك دانا و

به ‌قاڵدرمه‌ی جه‌سته‌ی خۆماندا سه‌ركه‌وتين.

 

ڕێگا، ڕێگا چ ڕێگايه‌كی ئاسته‌نگ بوو

ئاسمان قه‌له‌مڕه‌وی داڵ و

زه‌وی عه‌رسه‌ی مار و دووپشك

لای خواروومان خه‌رندێكی قووڵ و هه‌زاربه‌هه‌زار و

لای سه‌روومان هه‌ڵه‌مووت و

چوار ده‌ورمان ئاگر و ئاسن

بۆ پڕووز و چه‌قه‌وڕی سووتمانی گۆشت و ئێسقان بوو

له‌ ئه‌م قۆناخ بۆ ئه‌و قۆناخ

سه‌دان جار كه‌وتين و هه‌ستاينه‌وه‌

منداڵ گاڵته‌ی به‌ مه‌رگ ئه‌كرد

له‌ سێبه‌ری ڕه‌شی مه‌رگا

پلانی ژينمان داده‌‌ڕشت

هه‌رزانترين كاڵا گيان بوو

مێژوو ده‌ڵێ، من نانووسم

كورد بۆ ژيان، به ‌ناو دڵی مه‌رگا ئه‌چوو!

ئه‌نفال…

هه‌ڵه‌بجه…

بادينان…

تایلە و كوچكه‌ڕه‌شی سنه…

چوارچرای مه‌هاباد و

شه‌قامه‌كانی قاميشلی و

زيڕه‌ و هاواری گه‌رميان شايه‌تمانن

مێژوو ده‌ڵێ من نانووسم.

تا گه‌يشتن به‌م هه‌واره

سه‌دان قۆناخمان بڕيوه

هه‌زار هه‌زار مه‌رگه‌ساتمان به ‌چاو ديوه

به‌ هه‌زاران له‌ گۆمی واندا خنكاوين

مێژوو ده‌ڵێ من نانووسم

له‌ سه‌ر دوندی ئاگری داخ و

قه‌نديل و شاهۆ دنيامان پڕ كرد له‌ زايه‌ڵه‌ی هاوار

به‌رده‌قاره‌مان و بارزان، شايه‌تمانن.

 

ده‌خيلتان بم!

ئه‌م هه‌واره‌ شڵوێ نه‌كه‌ين

ئه‌م کيانه‌ پڕ گرانه…

له‌ زارۆكانمان تێك نه‌ده‌ين

بهێڵين با…

له ‌سێبه‌ری چڕی ئه‌م داره ‌پيره‌دا

كاروان سه‌رخه‌وێ بشكێنێ

زۆر ماندووه…

ڕێگايه‌كی دووری به‌ قه‌د

درێژايی مێژووی خه‌باتی بڕيوه

ده‌خيلتان بم…

ئه‌م كاروانه ‌هێشتا زووخی له ‌زام ئه‌تكێ

زۆر قۆناخی ديوه ‌به ‌چاو

به‌ند و داوی سه‌دان پيلانی بچڕيوه

شه‌هيده‌كانی چاويان لێمانه‌ چی ده‌كه‌ين

ئارامشی شه‌هيده‌كان مه‌شێوێنن

هه‌نگاوێكی خوار هه‌ڵبگرين، نامان ‌به‌خشن

هێدی بڕۆين و ڕاست بڕۆين

له‌ خه‌و دايان نه‌چڵه‌كێنين

ده‌خيلتان بم…

ڕێگه ‌و بانی ئه‌م هه‌واره

به‌ برژانگی چاو بماڵين

به‌ فرمێسك ئاو پرژێنی كه‌ين

پوخڵ و پيسی به‌جێ ماوی نه‌يارانی لێ ڕاماڵين

ته‌ماشا كه‌ن

ئه‌وه ‌ڕۆحی شێخی پيری پيرانه ‌دێ

قازی خوێن له ‌ڕوخسار ئه‌سڕێ

له‌ سێداره‌كه‌ی چوارچرا دائه‌به‌زێ

شێره‌كه‌ی به‌رده‌قاره‌مان

زامی سينگی به ‌هه‌توانی ئه‌م هه‌وارگه ‌ساڕێژ ده‌بێ

ته‌ماشا كه‌ن…

قاره‌مانی هه‌موو مێژووی كوردان

بارزانی وه‌ك جاری جاران

باڵای به ‌قه‌د باڵای به‌رزی كوردستانه ‌و

لێو به‌بزه، خه‌ريكه ‌دێ

فيشه‌ك لۆخی له ‌قه‌د ئاڵا و

خه‌نجه‌ر له‌ پشتوێن قايم و…

بڕنه‌و له ‌سه‌ر پێ ئاماده

چاوی پڕ له‌ خۆشه‌ويستی نيشتمانه‌.

دێن به‌ سه‌رمان ده‌كه‌نه‌وه‌

ده‌خيلتان بم

نه‌كا دڵه ‌گه‌وره‌کانتان بڕه‌نجێنن

نه‌كا نه‌ختێ لێمان تاڵ بن

تا ئه‌توانين…

ده‌ڵێ كاروان ڕابگرين و

هه‌وارگه‌مان، به‌ هه‌زاران

نه‌خش و نيگار بڕه‌نگێنن!

 

25/12/1396 – March 16, 2018

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha
جەلال مەلەكشا | Jalal Malaksha | جلال ملکشا

– غه‌ڵبه‌غه‌ڵبی ژیان –

غه‌ڵبه‌غه‌ڵبی ژیان

مه‌زموونی ئه‌م شیعره‌م له ‌فرانتس کافکا وه‌رگرتووه

 

 

ده‌نگی مۆریانه‌ی مه‌رگ

له ‌ده‌روونمدا

جه‌سته‌م ده‌جوێ!

تۆزقاڵ تۆزقاڵ

غه‌ڵبه‌غه‌ڵبی ده‌خنکێنێ!

 

ئاخ! له‌م په‌نجه‌ره ‌ڕووناکه‌وه

ئه‌ودیوی تاریکی حه‌قیقه‌ت

دیار نییه

که‌س نازانێ

له‌ پشت ئه‌م زه‌رده‌خه‌نه ‌گه‌مژانه‌وه

پڕاوپڕی

چه‌ند گۆڕستان

فرمێسک تێیدا قه‌تیس ماوه!

 

ئاخ…! ئه‌گه‌ر بزانی

ئه‌م ئاقاره‌ به ‌ڕواڵه‌ت هێمنه

ته‌قینه‌وه‌ی بۆمبی، چ مه‌رگه‌ساتێکی ژاناوی

ده‌یشڵه‌ژێنێ!

ئه‌وه‌ی چاک و خۆیشم له‌گه‌ڵ ده‌کا

به‌ جه‌خت

ئیهانه‌م ده‌کات و

وه‌ک وایه

سێوێک له‌ سێوێک‌تر بپرسێ

ئه‌رێ قوربان!

ئه‌حواڵی کرمه‌ نازه‌نینه‌کانی له‌شی موباره‌کتان چۆنه؟!

 

ورمێ

10/10/1384 – December 31, 2005

جەلال مەلەکشا - جلال ملکشا - Jalal Malaksha